Türkiye’de 2019'dan bu yana asgari ücrette ciddi artışlar yaşanırken, gram altın fiyatındaki yükseliş de asgari ücretlinin alım gücünü önemli ölçüde etkiledi. Yıldan yıla yapılan zamlar nominal olarak yüksek görünse de, altın bazında alım gücündeki dalgalanmalar dikkat çekici bir tablo ortaya koyuyor. 2019 yılında Türkiye'de net asgari ücret 2.020,90 TL olarak belirlenmişti. Aynı yıl gram altının fiyatı yılsonunda ortalama 291 TL civarındaydı. Bu koşullarda bir asgari ücretli maaşıyla yaklaşık 6,94 gram altın satın alabiliyordu. Alım gücü, döviz ve altın fiyatlarındaki artışların henüz sınırlı olduğu bu dönemde, piyasa dengeli bir seyir izliyordu.
2020 VE 2021'DE DÜŞEN ALIM GÜCÜ
2020 yılında asgari ücret 2.324,70 TL’ye yükselirken, gram altın fiyatı yılsonunda 454 TL'ye ulaştı. Böylece asgari ücretlinin maaşıyla alabileceği altın miktarı 5,12 grama geriledi. 2021 yılı ise en belirgin düşüşlerden birine sahne oldu. Asgari ücret 2.825,90 TL’ye çıkarılmasına rağmen gram altın fiyatı 735,50 TL’ye fırladı. Asgari ücretlinin alım gücü 3,84 gram altına kadar düştü. 2021 yılı, altının hızla değer kazandığı, enflasyonun yüksek seyrettiği bir dönem olarak kayıtlara geçti.
2022 VE 2023'TE ARA ZAM DÖNEMİ
Artan enflasyon karşısında hükümet, 2022 yılında bir ilke imza atarak asgari ücrete yıl içinde ikinci kez zam yaptı. 2022 başında 4.253,40 TL olan net asgari ücret, Temmuz ayında 5.500,35 TL’ye yükseltildi. Aynı yılsonunda gram altın 990,50 TL seviyesine ulaşınca, asgari ücretlinin alabileceği altın miktarı 5,55 gram oldu. 2023 yılında da benzer bir uygulama sürdürüldü. Ocak ayında 8.506,80 TL olan net asgari ücret, Temmuz ayında 11.402,00 TL'ye çıkarıldı. Ancak yılsonunda gram altın 1.805 TL’ye dayandığı için, asgari ücretlinin alım gücü 4,71 gram altın düzeyinde kaldı.
2024 VE 2025: YÜKSEK ZAMLAR, ZAYIF ALIM GÜCÜ
2024 yılında asgari ücret yıl boyunca sabit tutuldu ve net 17.002,12 TL olarak uygulandı. Ancak gram altın fiyatı da hızla yükselerek 2.962,06 TL’ye çıktı. Böylece asgari ücretle alınabilecek altın miktarı 5,74 gram olarak gerçekleşti. 2025 yılına gelindiğinde, net asgari ücret 22.104,67 TL oldu. Gram altın ise 4.062,40 TL'ye ulaştı. Son durumda, asgari ücretli maaşıyla sadece 5,44 gram altın alınabiliyor. Böylece 2019'a kıyasla, asgari ücretliler altın bazında daha düşük bir alım gücüne sahip oldular.
ARTIŞLAR GERÇEK ALIM GÜCÜNÜ KORUMADI
2019 ile 2025 arasında net asgari ücret yaklaşık 11 kat arttı. Ancak gram altın fiyatı aynı dönemde yaklaşık 14 kat artış gösterdi. Bu durum, asgari ücretlilerin parasal gelirlerinin artmasına rağmen, altın ve benzeri değerli varlıklar karşısında gerçek alım güçlerinin azaldığını ortaya koyuyor. Özellikle 2021 yılında yaşanan ciddi düşüş, ekonomik krizlerin ve yüksek enflasyonun asgari ücretliler üzerindeki etkisini açıkça gözler önüne serdi. 2022 ve 2023'te yapılan ara zamlar geçici bir rahatlama sağlasa da, uzun vadede alım gücü kaybı telafi edilemedi.
ÜCRET ARTIŞLARI ENFLASYONA YETİŞEMEDİ
Her ne kadar asgari ücrette tarihi zamlar yapılmış olsa da, enflasyonun ve değerli metallerdeki fiyat artışının gerisinde kalındı. Bu da asgari ücretle çalışanların hem tasarruf yapma imkanını zayıflattı hem de geleceğe yönelik finansal güvenliklerini olumsuz etkiledi.
VATANDAŞA BİRİKİM YAPMAK HAYAL OLDU
Geride bıraktığımız 6 yıllık süreçte yaşanan ekonomik kriz, yüksek enflasyon ve dövizde yaşanan rekor yükselişler tüm yurttaşları ciddi şekilde etkiledi. Tüm sektörlerde yaşanan maliyet artışları, gıdadan sanayi ürünlerine kadar tüm ürünlerde fiyat artışlarına neden oldu. Asgari ücret ve emekli maaşları açlık sınırının altında kalırken, vatandaşa birikim yapmak adeta hayal oldu. Aynı süreçte konut ve kira fiyatları ile gıda ürünleri de fahiş şekilde arttı. Kısaca, içinde bulunduğumuz kriz ortamı; her bireyin iliklerine kadar hissedildi.
Önümüzdeki süreçte, emekli ve memur maaşlarıyla asgari ücret belirlenirken yalnızca TL bazlı artışlar değil, reel alım gücü, piyasa fiyatları ve döviz karşısındaki değer kaybının dikkate alınma zorunluluğunu ortaya çıkardı.
